१४ मंसिर, झापा ।
झापाको शिवसतासीधाम–८ झिलभिलेका देविप्रसाद लावती सन् १९९९ मा मलेसिया पुगेर तीन वर्ष श्रम गर्नुभयो । घर रुग्ने उहाँले काम पाउनुभयो । तर हातमा कुनै सीप नभएका लावती पैसा कमाउन नसकेपछि घर फर्कनुभयो ।
फेरि सन् २००७ मा कतार जानुभयो । त्यहाँ सुरक्षा गाडको काम थियो, भनेबमोजिको तलब नपाएपछि एक वर्षमै घर फर्कनुभयो । फेरि सन् २०१० मा संयुक्त अरब इमिरेट्स जानुभयो । त्यहाँ भने १० वर्ष वेल्डिङको काम गर्नुभयो । दुई वर्षदेखि नेपालमा उहाँ त्यतिकै बसिरहनुभएको थियो । गोठमा दुई-चार गाई भने उहाँले पाल्दै आउनुभएको थियो ।
लामो समय विदेश बसेर पनि केही गर्न नसकेका लावती कृषि पेसामा लाग्नुभएको थियो । पेसाप्रतिको प्राविधिक ज्ञान अभावमा उहाँ भौतारिरहनुभएको थियो । पशुपालनमा चाख राख्ने लावतीले पशु स्वास्थ्यसम्बन्धी तालिम पाएपछि पशु पालन व्यवसाय दिगो हुने आशा गर्नुभएको छ ।
लावती जस्तै झापाको अर्जुनधारा नगरपालिका–११ बसपार्क क्षेत्रका अनिश राई पनि तीन वर्ष कुवेत बसेर एक वर्षअघि फर्कनुभयो । उहाँले विदेश बस्दा भान्सामा काम पाउनुभयो । एक वर्षअघि नेपाल आएर उहाँ त्यतिकै भौतारी रहनुभएको थियो । विर्तामोडमा ‘हाउस किपिङ’को तालिमका लागि अन्तर्वार्ताबाट पास भई उहाँ तालिममा सहभागी हुनुभयो ।
तालिम प्राप्त भएपछि उहाँले अब होटल क्षेत्रमा स्वदेशमै केही गरेर बस्ने अठोट लिनुभएको छ । झापा कमल गाउँपालिका–४ की इन्दिरा कार्की (गुरुङ) तीन वर्ष कुवेतमा क्लिनरको काम गरेर फर्कनुभएको छ । उहाँ दुई वर्षअघि नेपाल फर्केर त्यतिकै बसिरहनुभएको थियो । घर नजिकै पशु स्वास्थ्य सहायकको तालिम पाएपछि उहाँ पनि प्रक्रिया पूरा गरेर तालिममा सहभागी हुनुभयो ।
तालिम लिएपछि उहाँमा आफ्नै देशमा केही गर्ने मनोबल बढेको छ । लावती, राई र कार्कीजस्तै झापा, मोरङ र सुनसरीका विदेश बसेर फर्किएका तीन सय युवाले विभिन्न प्रकारका सीपमूलक तालिम लिने अवसर पाउनुभएको छ । घर नजिकै निःशुल्क पाएको तालिमले उहाँहरुलाई नेपालमै केही गर्ने आत्मबल बढेको उहाँहरु बताउनुहुन्छ ।
वैदेशिक रोजगारीमा गएर फर्किएकालाई स्वदेशमै टिकाउने उद्देश्यले ‘वेलकम होम’ परियोजनाले छोटो अवधिको सीपमूलक तालिम दिएपछि यहाँका युवाले सीपयुक्त हुने मौका पाउनुभएको छ । युरोपेली सङ्घको आर्थिक सहयोग, ब्रिटिस काउन्सिलद्वारा व्यवस्थित दक्षता–टिभिइटि व्यावहारिक साझेदारीअन्तर्गत अन्तर्राष्ट्रिय श्रम सङ्गठनद्वारा कार्यान्वयन गरिएको यो परियोजनाले प्रदेश नं १ का मोरङ, सुनसरी र झापामा तीन सय जनालाई तालिम प्रदान गरेको हो । यो परियोजना सञ्चालन गर्न नेपाल तालिम तथा रोजगार व्यवसायी महासङ्घले मुख्य भूमिका खेलेको छ । विदेशबाट फर्किएका युवालाई स्वदेशमै रहेर केही गर्न प्रोत्साहन गर्न दातृ निकायसँग सहकार्य गरेर एक सय ८० घण्टाको तालिम सञ्चालन गरिएको छ ।
झापाको कमल गाउँपालिका, बुद्धशान्ति गाउँपालिका, शिवसतासी नगरपालिका, मेची नगरपालिका, विर्तामोड नगरपालिका, मोरङको केराबारी गाउँपालिका, लेटाङ नगरपालिका र सुन्दरहरैचा नगरपालिका तथा सुनसरीको इटहरी उपमहानगरपालिका, बराहक्षेत्र नगरपालिका र इनरुवा नगरपालिकामा तालिम आयोजना गरिएको थियो ।
विदेशबाट फर्किएका युवालाई तालिममा सहभागी गराउन पौरखी नेपाल र ओरेक नेपालले सहयोग गरेको थियो । छोटो अवधिका प्लम्बर, होम स्टे, साना होटल व्यवस्थापन, हाउस पेन्टर, बिल्डिङ इलेक्ट्रिसियन, हाउसकिपिङ, पशु स्वास्थ्य सहायक र बेमौसमी तरकारी खेतीलगायतका सीपमूलुक तालिम सञ्चालन गरिएको तालिमका व्यवस्थापक गिरीराज घिमिरेले बताउनुभयो ।
परियोजनाअन्तर्गत विदेशबाट फर्किएकाका लागि रोजगारी सिर्जना, क्षमता अभिवृद्धि, विदेशमा प्राप्त गरेको ज्ञान–सीपलाई स्वदेशमै प्रयोग गर्ने अवस्था बनाउने लगायतका क्रियाकलाप गरिएको जनाइएको छ ।
श्रम बजारमा भोगेका समस्यालाई पहिल्याउने र समाधान गर्ने कार्ययोजनाका साथ यो तालिम आयोजना गरिएको थियो । नेपालमा विदेशबाट फर्किएर पुनः विदेश नै जानुपर्ने अवस्था रहेको छ । आवश्यक तालिम दिएर रोजगारीमा फर्काउने र समाजमा स्थापित गर्न यस्तो तालिम आयोजना गरिएको नेपाल तालिम तथा रोजगार व्यवसायी महासङ्घका प्रदेश नं १ का अध्यक्ष कृष्ण शाहले बताउनुभयो ।
विदेशबाट फर्किंदा घरपरिवार र सम्पत्ति दुवै नरहने कतिपयको टिठलाग्दो अवस्था रहेको अवस्था पाइएको तथा तालिमले आत्मनिर्भर हुन सहयोग गर्ने अन्तर्राष्ट्रिय श्रम सङ्गठनकी परामर्शदाता सवाना भट्टले बताउनुभयो । “अझ विदेश गएरका र फर्किएका महिला बढी समस्यामा छन्”, उहाँले भन्नुभयो, “उनीहरुलाई सम्मानका साथ समाजमा स्थापित गर्ने काम यस तालिमले गर्ने छ ।”
उनीहरुलाई आवश्यक तालिम, परामर्श दिने र स्वदेशमै टिकाउने सोचका साथ परियोजना अघि बढाइएको आयोजकले जनाएको छ । त्यसबाहेक परियोजनाले वैदेशिक रोजगारबाट फर्किएकालाई रोजगारीमा आबद्ध गराई, उद्यमशीलताको प्रवद्र्धन गरी सामाजिकिकरण गर्ने जनाइएको छ । परियोजनाले मुख्यतः कृषि, पर्यटन र निर्माण क्षेत्रमा काम गर्ने वेलकम होमका नेपाल संयोजक ताराप्रसाद बखरियाले जानकारी दिनुभयो ।